Van schippersdochter tot kasteelvrouwe

Van schippersdochter tot kasteelvrouwe

Het stoevelaar, HerikeHet lijkt de titel van een sprookje maar het is een waar gebeurd verhaal. In de buurt van Goor in de boerschap Herike stond vroeger een kasteel dat Het Stoevelaar heette. Het was één van de grotere havezaten in Twente waar onder andere de bekende familie Van Coeverden heeft gewoond.
Rond 1800 woonde er de familie Van Wijck. Toen er in 1810 een dienstmeisje gevraagd werd op Het Stoevelaar werd Jenneken Volbrink, dochter van een schipper uit Enter, aangenomen. Op de vliering was een dienstbodekamer waar ze sliep. De oude heer Van Wijck en zijn vrouw woonden er alleen met wat personeel. Toen ze beiden waren overleden, ruzieden de kinderen over de verdeling van de erfenis.

 
Berend van Wijck, een zoon, werd het kasteel met wat onderhorige goederen toebedeeld. Berend was gepensioneerd luitenant-kolonel bij de artillerie en vestigde zich op Het Stoevelaar. Verder weten we dat Jenneken in 1816 is bevallen van een dochter. In de geboorteakte wordt geen vader vermeld. In 1819 bevalt ze weer van een dochter en ook nu wordt geen vader vermeld.
Niet veel later, op 22 augustus 1820, is er een huwelijksakte. Berend Hendrik van der Wijck, gepensioneerd luitenant-kolonel van 64 jaar oud trouwt met de 26-jarige Jenneken Volbrink. In deze trouwakte worden ook twee onwettige dochters van Jenneken door Van der Wijck erkend. Toen ze getrouwd waren, werd er in 1821 nog een dochter geboren. Jenneken was in één keer van dienstmeisje een echte kasteelvrouwe geworden. Toen in 1830 Berend van der Wijck op 74-jarige leeftijd overleed, bleek uit het testament dat de jongste dochter het goed erfde. De dochters waren nog jong en tot de jongste meerderjarig zou worden moest Jenneken een groot herenhuis met de goederen beheren.

 Het betrof een herenhuis met een grote buitengracht, grote tuinen, een binnengracht en twee bouwhuizen. In de tuinen stonden meer dan 250 grote potten met ‘vreemdsoortige’ plantgewassen. Deze planten waren onder meer Aloës, Graniums, Sedums, Vicoides, Stapelias, Jacobias, Passiebloemen, Leeuwenbekken, Cactus monstrofa en 69 andere differente soorten. Blijkbaar waren ze toen zo zeldzaam dat ze ‘vreemdsoortig’ werden genoemd. Dat was een hobby van Berend van Wijck geweest.

 Drie maanden na het overlijden van haar echtgenoot werden al deze potten met de planten te koop aangeboden. Op Het Stoevelaar stonden heel veel grote eikenbomen. In 1817 werden al eens 739 percelen zware eiken- en dennenbomen, zeer geschikt voor zwaar scheepstimmerhout, te koop aangeboden. Er zijn veel eiken naar de Enterse scheepswerven gegaan. In 1844 worden in de Haarlemmer Courant weer zevenhonderd stuks eiken aangeboden, waaronder driehonderd zeer zware geschikt voor molenassen en scheepsbouw.
Toen de jongste dochter meerderjarig was geworden besloten ze in 1848 het oude oncomfortabele huis voor afbraak te verkopen en een nieuw comfortabeler kleiner huis te bouwen. In de Haarlemmer Courant staat ‘Te koop: Een kapitaal Herenhuis, voor afbraak, Het Stoevelaar genaamd, zeer zwaar en sterk gebouwd en bestaande uit bijzonder dikke buiten- en binnenmuren et cetera’.

 
In 1850 trouwde de jongste dochter Maria Henrietta (29 jaar) met de 45-jarige Joannes Jarman. Ze gaan inwonen bij haar moeder. In 1862 word Het Stoevelaar te koop aangeboden en het betrof toentertijd een herenhuis, bouwhuis, tuinen en landerijen van in totaal 74 hectare. Het werd ingezet op 30,800 gulden. Daarna komt het herenhuis in bezit van de familie Jannink. Na de verkoop kopen ze een huis in de gemeente Lochem, waar Jenneken Van der Wijck-Volbrink in 1867 op 74-jarige leeftijd overlijdt na een memorabel leven.

 

 

J.G. Altena

Eerder gepubliceerd in de Wiezer op 9 april 2014

Andere verhalen

Hallehuizen in Enter
Kerkelijke geschiedenis van Enter
De ontwikkeling van Enter en de Enter es
Het Leyerweerd
Het herenhuis Kattelaar
De Molens van Enter
Het Exo een historische plek in Enter
Het  Enterveen voor 100 jaar.
Schilder Wedda uit Enter werd geboren op de gasbel van Slochteren
2e Wereldoorlog voorkwam drooglegging Mokkelengoor
Studiegroep “De Apenberg” van de TH-Delft maakte in 1952 uitbreidingsplan voor Enter
Onderduiken in Enter in de Tweede Wereldoorlog
De komst van straatverlichting en elektriciteitsbedrijf in Enter
Onderzoek erf- en grondnamen in Enter
De molenaarsfamilie Dissel in Enter
Enterse Zompen bij de Oosterhof in Rijssen
Velten of Broeze: een ingewikkelde connectie in Enter
Graanelevator voor de Coöperatie
Vakbeweging Enter vernietigt haar archieven tijdens WO2
Uitvinding van Morsink: Legnesten!
Dirk Getkate leraar aan de Klompenmakersvakschool
Gezin uit ontruimd Arnhem vond onderdak in Enter
Enternaren werkten als dwangarbeider in munitiefabriek Strausberg
Plattegrond van Enter in het begin van de jaren zestig
Het Erve Berends
50 jaar bevrijding Enter
De geschiedenis van het herenhuis Berghorst in Enter
Vriejn in ’n Bulnershook
Een Enterse jongen in oorlogstijd
Een bruiloft op het Leyerweerd in de 19e eeuw
De Twentse Hoeve in Enter van Boerderij-Eethuis tot restaurant met Michelinster
Het oale geet hen, het nieje kump an
Hoe behouden we het restant van de historische Enter es
Witte Hoes en Hotel Rijsserberg in Het Hollands Schwarzwald
Leden van de Enterse N.B.S bewaakten deel van de dijk Noordoost-polder in 1945
Een eeuw geleden gingen de laatste Enternaren naar Holland om gras te maaien
Enternaren in de mobilisatietijd (1914 -1918)
Ophalen huisvuil en hygiëne in Enter
De verdwenen kleine middenstand in Enter
De historie van de katholieke kerk in Enter
De kwestie Eerdmans, de Botterheer
De boerderij ‘De Jêênte’ in Enter
Verkeersexamen in 1954 School met de Bijbel Enter
Zandstrooien
Spinnen
Midwinterhoorn maken
Kantklossen in Enter
Enter 802
De klompenmakerij van Helmes-Jans
Eanter hef un zwembad! (juli 1936)
Vertelsel van vraoger
Het leven van Arend Jan Leestemaker
Honderd jaar telefoon in Enter
Sunt-Jaopik
Overval op de Boerenleenbank Rectum-Ypelo
Rijssense strijd tegen dansvermaak uit Enter
In het ‘Mengat’ in Enter
Het Verzet
De Oorlogsjaren
Het Onderwijs in Enter
De bevolking van Enter in 1880
Ganzen en katoentjes
De reis van ‘Klitsen-Jan Wilm’ naar de Holland Fair in Amerika
De eerste autobusdiensten in Enter
Het ontstaan van boekhandel Waanders
Klompenmaken in Enter
Europese Promotiedagen Handmatig Klompen maken
Van Bakkersknecht tot klompenmaker
Dijken en stegen in Enter
40-jarig regeringsjubileum van Koningin Wilhelmina in 1938
De geschiedenis van de Coöperatieve Landbouwvereniging in Enter
De Keurstbrug over de Regge in Enter
Meetbrieven, lastgelden en patentrechten
BEVRIJDING VAN ENTER (6)
BEVRIJDING VAN ENTER (5)
BEVRIJDING VAN ENTER (4)
BEVRIJDING VAN ENTER (3)
BEVRIJDING VAN ENTER (2)
BEVRIJDING VAN ENTER (1)
De geschiedenis van de begraafplaatsen in Enter
De aanleg van harde wegen in en om Enter
Jais-Hin’n
De Oale Uup’n
Het maritiem vakantieverleden van dokter Veldhuyzen van Zanten
Verdeling marke Enter in tapperij de Halve Maan
Een klompenschipper uit Enter
Van Langenhof tot Wooltershoes
Hotel De Adelaar, opkomst en ondergang
Van schippersdochter tot kasteelvrouwe
Het uitgaansleven in Enter in vroeger tijden
Het Pluimershuis
Bijnamen
De geschiedenis van het dorp Enter
Forensendorp
Klompen maken
Ganzenhandel met Duitsland en Engeland
Scheepvaart en de Enterse zompen
Bevolkingsgroei en het Markestelsel
De Munsterse oorlogen
Hervorming en opstand
Rohaan
Kattelaar
Het Leijerweerd
Geschiedenis van het erve Borgerink
Van Conrading tot Deks 1475-1971
Het erve Dekkers van 1601 tot 1971
Het pand Bolscher
Oude Katholieke kapel
Neringdoenden in Enter anno 1880
De eerste garage
Oude erven
Enterse adel
Naam en ouderdom Enter
Scroll naar boven